Osvajanje Niša tokom Velikog Turskog rata
Veliki Turski rat, poznat i kao Rat Svete lige, vođen je između 1683. i 1699. godine, suprotstavljajući Osmansko carstvo i savez Svete lige, koji su činili Habsburška monarhija, Poljsko-litvanska unija, Venecija i Rusija. Ovaj sukob kulminirao je Karlovačkim mirom, kojim je Osmansko carstvo izgubilo značajne teritorije na Balkanu.
Jedan od ključnih trenutaka ovog rata bilo je osvajanje Niša 1689. godine od strane Habsburške monarhije. Pod komandom markgrofa Ludviga Vilhelma Badenskog, habsburška vojska je nanela težak poraz Osmanlijama, primoravši ih na povlačenje, pri čemu su mnogi osmanski vojnici stradali u pokušaju bekstva preko reke Nišave.
Inženjerski korpus i izgradnja tvrđave
Pored vojnih trupa, Habsburzi su u Niš doveli i inženjerski korpus pod vođstvom Luiđija Ferdinanda Marsilija. Njegovo prethodno poznavanje Niša pomoglo je u planiranju napada i kasnijem utvrđivanju grada. Među glavnim inženjerima bili su braća inžinjerijski pukovnici Luiđi i Nikolo Peroni, kojima je poverena izgradnja fortifikacije.
Inžinjerski korpus je imao zadatak da gradi mostove , utvrđenja i ostalu infrakstukturu koja je bila neophodna za vojni pohod a činili su ga Italijani u službi Habsbruške Monarhije. Marsili kao glavni nadzornik , Brača Peroni , Morando Visconti i drugi.
Na proleće 1690. godine započeta je izgradnja velike tvrđave bastione trase sa sedam bastiona i pokrivenim prolazima. Izgrađen je i Rogni bastion (Hornwerck) koji je služio kao mostobran na levoj obali Nišave. Iako u suštini moderna bastiona tvrđava, njeni bedemi bili su od zemlje sa Fašinama na vrhovima. Ova tvrđava je po tada objavljenim planovima ustanovila oblik koji i danas niška Tvrđava ima.
U Beču je osvajanje Niša odjeknulo kao jedan od najvećih uspeha u dotadašnjem ratovanju. Štampani su pamfleti, brojne publikacije , ali kao deo propagandnog rata i planovi tvrđave koju su u Nišu Habsburzi planirali da izgrade. Jedan takav se čuva upravo u arhivu u Baden Badenu, rodnom mestu Vilhelma Badenskog. I godinama nakon gubitka Niša štampani su detaljni planovi i opisi bitke za Niš. U plan koji se čuva u Baden Badenu ubeležena su imena bastiona po članovima vladajuće Habsburške dinastije.
A. Leopold
B. Josif
C. Eleonora
D. Antonije
E. Karl
F. Terezija
G. Elizabeta
H. Buhan i Katarina
I. Benedikt
Gubitak Niša i nasleđe habsburške vladavine
Već u drugoj polovini 1690. godine, zbog problema sa snabdevanjem i jakog osmanskog protivnapada, Habsburzi su bili primorani da napuste Niš. Tokom povratka Osmanlija, tvrđava je uništena, ali su njeni planovi pali u ruke osmanskih vlasti.
Iako kratkotrajna, habsburška vladavina je transformisala Niš, postavljajući temelje za kasniju izgradnju sadašnje Niške tvrđave. U narednim decenijama, osmanske vlasti su nastavile radove na tvrđavi, dajući joj današnje kameno ruho. Kako će se ispostaviti po istim onim planovima koje su 1689 napravili inžinjeri Habsburške monarhije.
REDAKCIJA RADIO NIŠ
REDAKCIJA RADIO NIŠ